Bibliografia
Podstawowe zasady tworzenia bibliografii:
- Literaturę przywołujemy w tym akapicie, który faktycznie do danej pozycji bibliograficznej się odnosi.
- Nie przywołujemy literatury w tytułach rozdziałów.
- Każda z pozycji bibliograficznych musi być przywołana w treści pracy.
W naukach technicznych generalnie nie stosujemy cytowania w taki sposób, jak robi się to w naukach humanistycznych. Czyli nie kopiujemy tekstów z innych źródeł używając cudzysłowu, chyba że jest to solidnie uzasadnione. Takiego rodzaju cytowanie może w pracy wystąpić na przykład raz, jako kluczowa myśl przewodnia dalszych rozważań. Zamiast tego najczęściej stosuje się numeryczne odnośniki bibliograficzne.
Źle:
- Jakieś mądre zdanie. [21] Inne zdanie.
- Jakieś mądre zdanie.[21] Inne zdanie.
- Jakieś mądre zdanie[21]. Inne zdanie.
Dobrze:
- Jakieś mądre zdanie [21]. Inne zdanie.
Numer wskazuje indeks noty bibliograficznej w bibliografii umieszczonej pod koniec pracy dyplomowej.
Źródła bibliograficzne #
W pracy dyplomowej należy powoływać się na podręczniki akademickie, książki i artykuły naukowe. Można powoływać się na prasę branżową i specjalistyczną a w tym noty katalogowe, przewodniki programistyczne, dokumentację bibliotek i oprogramowania oraz inne materiały o charakterze technicznym.
Hierarchia istotności pozycji bibliograficznych:
- artykuły naukowe,
- artykuły z czasopism specjalistycznych,
- książki,
- dokumenty standaryzacyjne,
- noty katalogowe podzespołów,
- dokumentacja techniczna,
- profesjonalne dokumenty internetowe.
Studenci Politechniki Warszawskiej mający konto biblioteczne mogą uzyskać dostęp do licznych książek i artykułów naukowych on-line. Mamy do nich dostęp poprzez stronę stronę Biblioteki Głównej, gdzie pod polem wyszukiwania znajduje się odnośnik Lista e-baz. Tam znajdziemy listę wydawców i baz tekstów naukowych. Dla studentów Wydziału Elektrycznego szczególnie polecam trzy z nich:
- IEEE/IEE Electronic Library a właściwie IEEE Xplore - czasopisma z branży elektrycznej, elektronicznej i informatycznej oraz standardy IEEE.
- ACM Digital Library - czasopisma informatyczne.
- Science Direct on Line / na serwerze Wydawcy - szeroki zakres dziedzin naukowych.
Stron wydawców z powyższych odnośników wymagają logowania się. Aby móc uzyskać dostęp do ich zawartości trzeba skorzystać z odnośników na stronie “Listy e-baz” BG PW i logowania się jak do konta bibliotecznego.
W ostatnich latach rozpoczęła się rewolucja w zakresie publikowania tekstów naukowych. Coraz więcej z nich jest udostępniania w modelu otwartego dostępu. Starszy model, w którym czytelnik lub jego instytucja płaci za dostęp do treści, jest wypierany przez model, w którym autor lub jego instytucja zapłacili wydawcy za obsługę techniczną dystrybucji tekstu. “Opłata za publikację” jest znaczącym uproszczeniem, budzącym niezdrowe emocje i uprzedzenia wynikające z braku zrozumienia tego sposobu publikowania. W obu modelach artykuły mogą przechodzić tak samo wymagający proces recenzji. Wymienieni wyżej wydawcy pod wpływem zmian rynkowych częściowo oferują dokumenty w modelu otwartego dostępu. Oprócz tego warto przejrzeć trzy serwisy dystrybuujące otwarte publikacje:
Obecnie profesjonalni wydawcy posługują się unikatowymi numerami artykułów DOI, które jednocześnie są odnośnikami internetowymi. W nocie bibliograficznej mogą wyglądać na przykład tak:
Stanowczo odradzam korzystanie z “dziwnych” stron dystrybuujących teksty obarczone prawami autorskimi. Nie jest to ani zdrowe ani potrzebne.
Należy unikać prasy i książek popularnonaukowych.
Nie można powoływać się na materiały wtórne takie jak Wikipedia ani takie, których weryfikacja jest problematyczna jak blogi i prywatne strony internetowe.
Jeśli materiały są dostępne w Internecie to dobrze jest podać adres w postaci “url: tutaj adres”. Zdarzyło się wielokrotnie, że w czasie pisania pracy pod wskazanym adresem domniemane materiały przestały być widoczne i dlatego należy dodać formułkę “dostęp uzykano: data”.
Bibliografia w LaTeX #
Realizacja bibliografii w LaTeX ma mnóstwo zalet i kilka wad. Nie trzeba martwić się o:
- numerowanie i kolejność not bibliograficznych,
- spójność numerowania not bibliograficznych i odnośników w tekście,
- przywołanie nieistniejącej noty,
- umieszczenie w bibliografii noty, która nie jest przywołana w tekście.
W trakcie realizacji pracy dyplomowej dobrze jest zacząć wcześniej gromadzić listę wartościowych materiałów źródłowych. Do tego polecam oprogramowanie:
- Zotero - jedno z najpopularniejszych narzędzi; lokalna baza bibliograficzna jest nieograniczona, przechowywanie w chmurze jest ograniczone albo płatne.
- JabRef - jak Zotero ale wolne i otwarte oprogramowanie na licencji MIT.
- Bibcitation - sieciowa wyszukiwarka; gdy już uda się znaleźć odpowiednią pozycję bibliograficzną to pozwala automatycznie wytworzyć wpis BibTeXowy.
- Bibtex Editor - edytor z wypełnianiem formatki, ułatwiający uniknięcia błędów edycyjnych pliku bib.
Profesjonalni wydawcy na swoich stronach internetowych, poprzez które dystrubuują publikacje, zazwyczaj mają opcję wyeksportowania noty bibliograficznej w standardzie BibTeX a więc używanym przez LaTeX. Wystarczy uzyskany od nich tekst noty bibliograficznej skopiować do własnego pliku z bibliografią. Zazwyczaj wytworzona w ten sposób nota jest prawidłowo sformatowana chociaż nawet renomowanym wydawnictwom zdarzają się błędy i notę trzeba poprawić ręcznie.
Struktura noty bibliograficznej przypomina standard JSON. W notach bibliograficznych trzeba być bardzo uważnym jeśli chodzi o składnię, domykanie nawiasów, używanie przecinka do oddzielania pól i “eskejpowanie” specjalnych znaków, w szczególności &, który niestety pojawia się czasami w tytułach lub nazwach wydawców.
Odnośnik bibliograficzny w LaTeXu robi się bardzo prosto:
Jakieś mądre zdanie~\cite{identyfikatorCitekey}. Inne zdanie.
Można przywołać od razu kilka materiałów źródłowych:
Jakieś mądre zdanie~\cite{idA, idC, idE}. Inne zdanie.
Można wybrać zakres, chociaż dla tej możliwości zalecam ostroźność i sprawdzenie, czy rzeczywiście właściwe noty katalogowe znajdują się w wybranym przedziale:
Jakieś mądre zdanie~\cite{idA-idC}. Inne zdanie.